Su ve Yağ Deneyi

Bu aralar bilime ve deneylere çok meraklı Rüzgar. Ben de imkan buldukça, evde basitçe yapabileceğimiz bilim etkinlikleri yapmak istiyorum. 2 yaşına merdiven dayamış, ne zaman neyin tepesine çıkacağı belli olmayan bir de bebek varken böyle işleri onun uyku zamanına bırakıyoruz. Tabii uyku zamanı da ucu açık bir kavram. Ne zaman uyanır belli değil. O yüzden hazırlık gerektirmeyen, çok büyük projeler olmayan, Rüzgar’ın keyif alabileceği, kardeşi uyanıp da yarım kalma riski olmayacak sürelerde yapılabilecek etkinliklere yöneliyorum.

Rüzgar’ın bilim diyince ilk aklına gelen, iksirler :) Bilim nerede, iksirler nerede diyebilirsiniz? Ama onun için öyle. Farklı karışımlar yapmak fikri çok hoşuna gidiyor. Geçen gün, iki renkli makyaj temizleme solüsyonumu karıştırdı, mavi ve şeffaf kısmı birbirine karışıp kısa sürede tekrar ayrılınca hoşuna gitti. Ben de bunun üzerine yağ ve suyun karışmasıyla ilgili bir deney yapmak istedim. Bunu iyice gözlemleyebilmek ve tabii daha eğlenceli kılmak için işe biraz renk kattık. Gıda boyaları önceleri sadece pasta malzemeleri satan yerlerde oluyordu ama şimdi büyük marketlerde de bulunuyor. Çocu etkinliklerinde gıda boyalarının tercih edilme sebebi öncelikle toksik olmamaları, olur da yutarlarsa zehirlenmeyecek olmaları. İkinci sebebi de çok az kullarak çok parlak renkler elde edilmesi. Büyük bir çocukla yaparken sıvı boyalar da kullanılabilir ama ben denemedim.

İki pet şişe aldık. Birine biraz su, birine de biraz yağ koyduk. Sıvı gıda boyasını suya damlattık. Daha doğrusu Rüzgar damlattı. Çok az damlatması gerektiğini söyledim ve bu da kontrollü bir iş yapması bakımından önemli. Böyle anlarda hep bir nefesimi tutup bekliyorum, birden bütün şişeyi sıkıverir mi diye. Ama genelde çok dikkatle yapıyorlar böyle işleri. Suya damlayan boyanın karışması anı da çok keyifli bir görüntü yaratıyor.

Yağa renk vermek biraz daha zor. Sıvı boyalar yağa karışmayacaktır. Dolayısıyla ancak toz gıda boyası kullanarak yapabilirsiniz. İşte onu ancak pasta malzemeleri satanlarda bulabilirsiniz. Eski bir yemek blogu yazarı olarak (Benim Küçük Mutfağım) bende böyle malzemeler hep vardır. Ama açıkçası o da çok iyi sonuç vermedi. Bence yağı boyamadan kullanmak daha iyiymiş.

Büyük bir cam kavanozu masaya koydum. Rüzgar önce kırmızı suyu şişeye döktü. Sonra üstüne mavi boyadığımız yağı döktü. Önce içine karışır gibi olsa da yağ yukarı çıktı. Sonra karıştırdık. Karıştırınca birbirine geçse de hemen ayrıldıklarını gördük. Bu arada mavi toz boyanın tam karışmamış tanecikleri kırmızıyı da mor yaptı. İyice koyu renkler oldu. Üstüne kırmızı sudan biraz daha döktük. Gördük ki üste de döksek yağın dibine çöküyor.

Renkler koyu olunca tekrar denemeye karar verdik. Bu sefer suyu turuncu boyadık ve yağı boyamadan koyduk. Bu aşamaların hepsini mümkün olduğu kadar çocuğunuzun yapması için teşvik edin. Sadece seyirci olması değil bizzat kendi deneyimlemesi amaç. Sonra, daha önce süt deneyinde öğrendiğimiz, yağların deterjana yapışmak isteyeceğini konuştuk ve mutfaktan bulaşık deterjanını alıp biraz da ondan döktük. İlk başta deterjan dibe doğru gitti ama sonra yağlara doğru çıktı. Karıştırdık, karıştırdık, hepsi birbirine karıştı ve daha uzun süre öyle karışık kaldılar. Ayrıldıklarında altta su, üstte yağ-deterjan karışımı vardı.

Tüm bunları izlemek, karıştırmak, dökmek Rüzgar için çok keyifli oldu. Çocuklara anlayabilecekleri basitlikte ve sade bilgiler vermekten yanayım her zaman. Oturup fen dersi anlatmaya gerek yok. Basitçe, suyun pek çok sıvıyla karıştırılabildiğini ama yağla karışmadığını söyleyebilirsiniz.



Yaşına göre açıklamalarınızı detaylandırabilirsiniz. Ben, maddelerin içinde molekül denen parçalar olduğunu anlattım. Su moleküllerinin su moleküllerine, yağ moleküllerinin yağ moleküllerine yapışmak istediğini anlattım. Bu arada büyük hareketlerle, birbirine sarılan, bırakmayan moleküller canlandırdık. Ama yağ moleküllerinin deterjan molekülü görünce dayanamayıp onlara sarıldığını konuştuk en son :)

Küçük bilim meraklasının küçük iksir deneyleri ;)